C Sharp C# (C Sharp) haqqında ümumi və ətraflı məlumat

1. Ümumi Məlumat​

• C# (C Sharp) — Microsoft tərəfindən 2000-ci illərdə hazırlanmış, obyekt yönümlü (OOP) proqramlaşdırma dili.
• .NET Framework və .NET Core platformalarının əsas dillərindən biridir.
• Adətən desktop proqramları, veb tətbiqləri, oyunlar (Unity mühərriki), mobil tətbiqlər (Xamarin, MAUI) və hətta bulud texnologiyaları üçün geniş istifadə olunur.
• Sintaksisi Java və C++ dillərinə çox oxşardır.

2. C#-ın Xüsusiyyətləri​

1. Sadəlik – Java və C++-a oxşar olduğuna görə öyrənilməsi asandır.
2. Obyekt yönümlü – Class, object, inheritance, polymorphism, encapsulation dəstəklənir.
3. Tip təhlükəsizliyi (Type Safety) – Yaddaş idarəsi və tip uyğunluğu güclüdür.
4. Avtomatik yaddaş idarəsi (Garbage Collector) – İstifadə olunmayan obyektləri silir.
5. Çoxparadigmalı – OOP, Functional Programming, Event-driven programming yanaşmalarını dəstəkləyir.
6. Platformadan asılı olmamaq – .NET 5/6/7 və .NET Core vasitəsilə Windows, Linux, macOS üzərində işləyə bilir.

3. C#-ın İstifadə Sahələri​

• Desktop tətbiqləri → Windows Forms, WPF
• Veb tətbiqləri → ASP.NET, Blazor
• Mobil tətbiqlər → Xamarin, .NET MAUI
• Oyun inkişafı → Unity Engine
• Bulud texnologiyaları → Microsoft Azure, AWS
• API və mikroservislər → REST, gRPC

4. C#-da Əsas Anlayışlar​

a) Data Type-lar (Məlumat tipləri)​

• Value types: int, float, double, bool, char
• Reference types: string, class, object, array
• Nullable types: int?, bool?

b) Dəyişənlər və Konstantalar​

int yas = 25;
const double PI = 3.14;
string ad = "İlqar";

c) Əmrlər və Dövrlər​

if (yas >= 18)
Console.WriteLine("Yetkin");
else
Console.WriteLine("Uşaq");

for (int i = 0; i < 5; i++)
Console.WriteLine(i);

d) Metodlar​

static int Topla(int a, int b)
{
return a + b;
}

e) Class və Obyektlər​

class Insan
{
public string Ad { get; set; }
public int Yas { get; set; }

public void Tanit()
{
Console.WriteLine($"Ad: {Ad}, Yaş: {Yas}");
}
}

class Program
{
static void Main()
{
Insan insan = new Insan { Ad = "İlqar", Yas = 33 };
insan.Tanit();
}
}

5. Obyekt-Yönümlü Prinsiplər (OOP)​

1. Encapsulation (Qapalıq) – məlumatların gizlədilməsi.
2. Inheritance (İrsiyyət) – bir class-ın digərindən miras alması.
3. Polymorphism (Çoxformallıq) – eyni metodun fərqli şəkildə işləməsi.
4. Abstraction (Abstraksiya) – lazımsız detalları gizlədərək əsas funksiyaları təqdim etmə.

6. Əlavə Mövzular​

• LINQ (Language Integrated Query) – verilənlər üzərində sorğular yazmaq imkanı.
• Asynchronous Programming (async/await) – eyni anda çox iş görmək (multithreading).
• Delegates və Events – callback və hadisə idarəsi.
• Generics – tipdən asılı olmayan class və metodlar.
• Dependency Injection – böyük layihələrdə asılılıqları idarə etmək.

7. Nümunə: Sadə Konsol Proqramı​

using System;

class Program
{
static void Main()
{
Console.Write("Adınızı daxil edin: ");
string ad = Console.ReadLine();

Console.WriteLine($"Salam, {ad}! C# dünyasına xoş gəldiniz!");
}
}

8. C#-ın Üstünlükləri və Çatışmazlıqları​

• Microsoft dəstəyi
• Böyük ekosistem və kitabxanalar
• Platformadan asılı olmamaq
• Güclü OOP və təhlükəsiz yaddaş idarəsi

• Daha çox resurs tələb edə bilər (yaddaş və RAM istifadəsi)
• Çox aşağı səviyyəli proqramlaşdırmaya (hardware səviyyəsində) uyğun deyil
• Əsasən Microsoft ekosisteminə bağlıdır

Nəticə​